غذا برای بدن انرژی کافی برای سالم ماندن را فراهم می‌کند. مغز و روده شما با یکدیگر همکاری می‌کنند تا تعیین کنند که چه زمانی لازم است غذا بخورید و چه زمانی سیر هستید. وقتی بی‌اشتها هستید این مسئله ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل باشد. بی‌اشتهایی می‌تواند ناشی از عواملی جسمی یا روانی باشد و بهترین راه برای رفع آن، تشخیص علت آن است. در ادامه با بی‌اشتهایی و علل آن بیشتر آشنا می‌شوید. در صورت نیاز با مشاوره تلفنی پزشکی کلبه سلامتی تماس بگیرید.
بی‌اشتهایی چیست و با چه نشانه‌هایی همراه است؟
از دست دادن اشتها یا بی‌اشتهایی یکی از علائم رایج بالا رفتن سن، سرطان (به‌ویژه سرطان روده بزرگ، تخمدان یا پانکراس)، بیماری مزمن یا عوارض جانبی داروست. سه‌ماهه اول بارداری معمولا با کاهش اشتها همراه است که ممکن است علائمی مثل حالت تهوع و استفراغ نیز در این زمان وجود داشته باشد.
[banner_in_content url=”tel://02179283000″ image_m=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/11/10.png” image=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/11/7.png”]
آنورکسیا (anorexia)، اصطلاح پزشکی برای از دست دادن کامل اشتهاست. بی‌اشتهایی عصبی (Anorexia nervosa) یک اختلال خوردن است که با ترس غیرطبیعی از افزایش وزن مشخص می‌شود. فرد مبتلا به این اختلال گرسنه است اما مقدار غذایی که می‌خورد را به‌شدت محدود می‌کند تا افزایش وزن اتفاق نیفتد.
از دست دادن اشتها به معنی کاهش میل به خوردن است و ممکن است از شرایطی که بر سیستم گوارشی تاثیر می‌گذارد ناشی شود یا همراه با شرایط عمومی‌تر مانند عفونت، کم‌آبی بدن یا بیماری مزمن رخ دهد. بی‌اشتهایی ممکن است با علائم دیگری همراه باشد که بسته به بیماری، اختلال یا شرایط زمینه‌ای متفاوت هستند. علائمی که اغلب بر دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارند ممکن است سایر سیستم‌های بدن را نیز درگیر کنند. علائم مرتبط با سیستم گوارشی که در کودکان و بزرگسالان ممکن است همراه با بی‌اشتهایی مشاهده شوند عبارت‌اند از:
- درد یا گرفتگی شکم
- تغییر در حس چشایی یا بویایی
- اسهال مزمن یا مداوم
- یبوست
- سوزش سر دل
- سوءهاضمه
- زردی
- حالت تهوع همراه با استفراغ یا بدون آن
علائم مربوط به سایر سیستم‌های بدن عبارت‌اند از:
- سرفه‌هایی که با گذشت زمان شدیدتر می‌شوند
- مشکل در تنفس یا تنفس سریع
- احساس ناخوشی عمومی
- تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی
- بی‌حالی
- تب با درجه پایین مداوم
- از دست دادن جزئی یا کامل بویایی
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
- خستگی شدید
- کاهش وزن بدون علت
در برخی موارد بی‌اشتهایی می‌تواند نشانه یک وضعیت تهدیدکننده زندگی باشد که در این شرایط، دریافت مراقبت فوری اهمیت بسیار زیادی دارد. وجود هر یک از این علائم زیر نشان‌دهنده لزوم تماس با اورژانس هستند:
- تغییر در سطح هوشیاری، مانند غش کردن یا عدم پاسخ‌دهی
- کاهش ادرار
- تب بالا (بالاتر از 101 درجه فارنهایت)
- دل‌درد شدید
- سرگیجه شدید یا از دست دادن ناگهانی تعادل
چه عواملی موجب بی‌اشتهایی می‌شوند؟
همانطور که مطرح شد بی‌اشتهایی در کودکان و بزرگسالان می‌تواند ناشی از عوامل جسمی یا روانی باشد. در ادامه با این عوامل بیشتر آشنا می‌شوید.
عوامل جسمی بی‌اشتهایی
از دست دادن اشتها معمولا شرایطی اولیه نیست و در عوض، نشان‌دهنده مسئله‌ای دیگر است. گاهی اوقات علت بی‌اشتهایی زودگذر است و گاهی اوقات، علت طولانی‌تری دارد و در این شرایط، لازم است درمان شود. عوامل جسمی بی‌اشتهایی عبارت‌اند از:
- افزایش سن: اشتها در اغلب موارد با بالا رفتن سن تغییر می‌کند. افراد مسن ممکن است به دلیل تغییر جوانه‌های چشایی، زوال عقل، بیماری‌ها، عوارض جانبی داروها یا مشکلات روانشناختی، علاقه کمتری به غذا داشته باشند. از سوی دیگر، گاهی اوقات افراد مسن کمتر غذا می‌خورند چون سطح فعالیت خود را کاهش داده‌اند و به همین دلیل، نیاز به دریافت کالری کمتری دارند.
- کم‌خونی: کم‌خونی زمانی اتفاق می‌افتد که سطح سلول‌های خونی به شکلی غیرطبیعی پایین باشد. از دست دادن اشتها و کاهش وزن هر دو می‌توانند نشانه‌های کم‌خونی باشند، به‌خصوص اگر همراه با این علائم، خستگی نیز وجود داشته باشد.
- سرطان: بی‌اشتهایی در بین افراد مبتلا به سرطان بسیار شایع است. این مسئله ممکن است به‌طور مستقیم با سرطان ارتباط داشته باشد، به‌خصوص زمانی که سرطان‌های دستگاه گوارش، مانند سرطان معده یا سرطان پانکراس اتفاق افتاده باشد اما می‌تواند با سرطان ریه و تخمدان نیز همراه باشد. از سوی دیگر، بی‌اشتهایی یکی از عوارض درمان سرطان نیز محسوب می‌شود.
- دیابت: افراد مبتلا به دیابت ممکن است به دلایل مختلفی احساس گرسنگی را تجربه نکنند. در برخی مواقع، دیابت باعث شرایطی می‌شود که در آن غذا به‌کندی در دستگاه گوارش حرکت می‌کند. قند خون بالای درمان‌نشده نیز ممکن است باعث افزایش شدید کتون در خون و ادرار شود.
- کم‌کاری تیروئید: کم‌کاری تیروئید ممکن است میل به خوردن را سرکوب کند. از سوی دیگر، این اختلال می‌تواند باعث شود که با وجود کاهش کالری مصرفی، افزایش وزن اتفاق بیفتد.
[banner_in_content url=”tel://02179283000″ image_m=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/10/CTA-Mobile.png” image=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/10/004-1.png”]
- عفونت‌ها: انواع مختلفی از عفونت‌ها می‌توانند موجب بی‌اشتهایی شوند. سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر عفونت‌ها ممکن است بر تمایل شما به غذا خوردن تاثیر بگذارند. در این شرایط، با برطرف شدن عفونت، اشتهای شما به حالت سابق بازمی‌گردد.
- دارو: اگرچه بسیاری از داروها می‌توانند منجر به کاهش اشتها شوند اما قرص‌های خواب، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای فشارخون، ادرارآورها، استروئیدهای آنابولیک و مسکن‌ها از رایج‌ترین آن‌ها هستند. این داروها ممکن است باعث حالت تهوع و خستگی نیز بشوند.
- درد: درد شدید ممکن است باعث شود که شما به‌شدت احساس ناخوشی کنید و درنتیجه تمایلی به غذا خوردن نداشته باشید. میگرن، معده درد یا انواع دیگر دردها ممکن است باعث شوند که علاقه به خوردن غذا را از دست بدهید.
- بارداری: مادران باردار ممکن است دچار حالت تهوع و از دست دادن اشتها شوند. این مسئله به‌خصوص در اوایل بارداری اتفاق بیفتد.
- مشکلات معده: مشکلات معده، به‌خصوص بیماری‌های گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و بیماری کرون، ممکن است اشتها را کاهش دهند.
عوامل روانی بی‌اشتهایی
چندین بیماری روانی وجود دارند که می‌توانند بر اشتهای شما تاثیر بگذارند. هر مسئله‌ای از افزایش استرس یا غم و اندوه گرفته تا یک بیماری روانی قابل‌تشخیص ممکن است باعث شود میل به غذا خوردن را از دست بدهید. بهبود سلامت روانی می‌تواند اشتهای شما را بهبود ببخشد. در ادامه با برخی از عوامل روانشناختی بی‌اشتهایی آشنا می‌شوید.
- اضطراب: برخی از افراد مبتلا به اضطراب آن‌قدر در نگرانی غرق می‌شوند که ممکن است تمایلشان به غذا خوردن کاهش پیدا کند.
- افسردگی: افراد مبتلا به افسردگی بالینی ممکن است علاقه خود را به همه‌چیز ازجمله غذا از دست بدهند. آن‌ها ممکن است از انرژی لازم برای تهیه غذا برخوردار نباشند و علاقه کمی به غذا خوردن داشته باشند. همچنین ممکن است دچار حالت تهوع شوند.
- استرس: واکنش فیزیکی بدن به استرس در اغلب موارد منجر به سرکوبی اشتها می‌شود. بااین‌حال، برخی افراد نیز ممکن است در زمان استرس دچار حالت معکوس شوند و اقدام به پرخوری کنند. علائم جسمی مرتبط با استرس ازجمله حالت تهوع یا دل‌شوره می‌تواند منجر به کاهش اشتها شود.
- مصرف مواد: درحالی‌که برخی افراد با مصرف مواد وزنشان افزایش پیدا می‌کند، برخی دیگر ممکن است دچار کاهش وزن شوند. مصرف مواد مخدر یا الکل ممکن است اشتهای شما را کاهش دهد.
- بی‌اشتهایی عصبی: بی‌اشتهایی عصبی یک اختلال خوردن است که با کاهش وزن (یا عدم افزایش مناسب وزن در کودکان در حال رشد) مشخص می‌شود. بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال، دچار اختلال تصویر بدنی هستند. اگرچه معمولا بی‌اشتهایی عصبی در نوجوانی شروع می‌شود اما کودکان و بزرگسالان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی (و دل درد عصبی) به‌طورکلی تعداد کالری و نوع غذایی که می‌خورند را محدود می‌کنند.
[banner_in_content url=”tel://02179283000″ image_m=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/10/CTA-Mobile2.png” image=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/10/001.png”]
علت بی‌اشتهایی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص علت بی‌اشتهایی ممکن است معاینه فیزیکی و ارزیابی علائم ضروری باشد. بی‌اشتهایی مزمن معمولا ناشی از یک بیماری زمینه‌ای اتفاق می‌افتد. برای تشخیص علت بی‌اشتهایی پزشک ممکن است آزمایش خون، آزمایش ادرار یا احتمالا انجام آزمایش‌های تصویربرداری مثل سونوگرافی را توصیه کند. در صورت نیاز با مشاوره تلفنی پزشکی کلبه سلامتی تماس بگیرید.
همچنین لازم است در مورد سلامت کلی، تاریخچه پزشکی و سبک زندگی خود اطلاعات کاملی در اختیار پزشک قرار دهید. از سوی دیگر، ممکن است لازم باشد تحت ارزیابی روانشناختی نیز قرار بگیرید. این امر به‌خصوص زمانی مهم است که علت جسمی‌ای برای بی‌اشتهایی یافت نشود و پزشک به ابتلای شما به اضطراب، افسردگی یا اختلال بی‌اشتهایی عصبی باشد. پزشک ممکن است برای تشخیص بهتر مسئله چندین سوال از شما بپرسد که برخی از این سوالات عبارت‌اند از:
- آیا همیشه احساس می‌کنید که بی‌اشتها هستید؟
- آیا علائم دیگری نیز دارید؟
- چه مدت است که دچار بی‌اشتهایی شده‌اید؟
- آیا قبلا نیز به بی‌اشتهایی دچار شده بودید؟
- آیا الکل می‌نوشید یا مواد مخدر مصرف می‌کنید؟
- چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
- آیا اخیرا کاهش وزن داشته‌اید؟
- آیا چیزی باعث بی‌اشتهایی شما می‌شود؟ برای مثال، بوی غذا؟
شما می‌توانید برای تشخیص علت و همچنین، درمان بی‌اشتهایی از پزشکان متخصص مجموعه کلبه سلامتی کمک بگیرید. کلبه سلامتی خدمات مشاوره پزشکی تلفنی رایگان ارائه می‌کند که از طریق آن می‌توانید در اسرع وقت با پزشک متخصص ارتباط برقرار کنید و با توضیح شرایط خود از اقدامات ضروری بعدی آگاه شوید.
بی‌اشتهایی چگونه درمان می‌شود؟
درمان بی‌اشتهایی به علت آن بستگی دارد. پس از انجام معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تشخیصی پزشک می‌تواند علت اصلی کاهش اشتها را تشخیص دهد. اگر بی‌اشتهایی به دلیل یک بیماری قابل‌درمان باشد، تشخیص و درمان بیماری احتمالا می‌تواند اشتها را افزایش دهد. بنابراین، درمان بی‌اشتهایی به علت آن بستگی دارد اما ممکن است موارد زیر را شامل شود:
- محرک‌های اشتها مانند درونابینول (مارینول) و مگسترول
- داروهای ضدافسردگی مانند فلوکستین
- کورتیکواستروئیدها
- مداخله در تغذیه، مانند تغذیه داخلی یا تغذیه داخل وریدی
- مشاوره تغذیه به‌خصوص برای افراد مبتلا به بیماری مزمن یا سرطان
هنگامی‌که از دست دادن اشتها بخشی از یک بیماری جدی‌تر باشد، تغذیه خوب و حفظ وزن مناسب ممکن است برای بهبودی اهمیت زیادی داشته باشد. بنابراین، در این شرایط، پزشک ممکن است کمک به شما برای بازگرداندن فوری اشتها را در اولویت قرار دهد. بسته به تشخیص علت بی‌اشتهایی، علاوه بر تجویز دارو پزشک ممکن است به شما راهکارهای زیر را توصیه کند:
- داشتن برنامه بهتر برای خواب
- داشتن یک رژیم غذایی خاص که به حفظ تغذیه مناسب کمک می‌کند
- تقویت مراقبت از خود
- افزایش فعالیت بدنی
- دریافت مشاوره روانشناسی
همچنین اگر فرزندتان دچار بی‌اشتهایی شده است شما می‌توانید با انجام راهکارهایی اشتهای او را تقویت کنید. در ادامه با این راهکارها آشنا می‌شوید.
- کودکان به خوردن میان وعده علاقه زیادی دارند اما این میان وعده‌ها لازم است به اندازه وعده‌های غذایی اصلی سالم باشند. بنابراین، مهم است انتخاب‌های غذایی هوشمندانه داشته باشید. برای مثال، به‌جای چیپس و ساندویچ، بادام‌زمینی بوداده یا به‌جای کوکی، سبزیجات پخته به کودک بدهید.
- به فرزندتان اجازه ندهید در زمان وعده غذایی اصلی، میان وعده بخورد. فاصله زمانی ثابتی را میان وعده غذایی اصلی و میان وعده حفظ کنید.
- بادام‌زمینی می‌تواند به افزایش اشتها و پروتئین‌سازی کمک کند. بنابراین، به رژیم غذایی کودک خود غذاهای مبتنی بر بادام‌زمینی اضافه کنید.
- اگر فرزندتان از خوردن شیر امتناع می‌کند، کلسیم را به شکل پنیر، ماست، خامه و کشک به رژیم غذایی او اضافه کنید.
- اگر اشتهای فرزندتان کم شده است، لقمه‌های کوچک‌تری به او بدهید تا زمانی که یاد بگیرد خودش به‌درستی غذا بخورد. مقادیر کمتر ممکن است به افزایش سوخت‌وساز و درنتیجه افزایش اشتهای کودک کمک کند.
- فهرستی از غذاهای مغذی که فرزندتان خوردن آن‌ها را دوست دارد تهیه کنید و غذاها را مطابق با ذائقه او تنظیم کنید. وقتی کودک شما غذای موردعلاقه‌اش را در بشقاب می‌بیند، بیشتر احتمال دارد که غذا بخورد.
- برای افزایش وزن کودک، برای او غذاهای سالم و پرکالری تهیه کنید.
- اعتقاد بر این است که آب‌لیمو، زنجبیل و سرکه می‌توانند موجب تحریک اشتها شوند.
- در غذای کودک سبزیجات مختلف را در نظر بگیرید و درنتیجه، رنگ‌های متنوعی را در غذا فراهم کنید. در این صورت، احتمال افزایش اشتهای فرزندتان بیشتر می‌شود.
- سعی کنید غذاها و طعم‌های جدید را به‌آرامی به فرزندتان معرفی کنید تا او به طعم این غذاها عادت کند.
[banner_in_content url=”tel://02179283000″ image_m=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/11/12.png” image=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/11/5.png”]
عوارض بی‌اشتهایی چیست؟
ازآنجایی‌که بی‌اشتهایی می‌تواند ناشی از مشکلی جدی باشد عدم دریافت درمان برای این مسئله می‌تواند منجر به عوارضی جدی شود. هنگامی‌که علت اصلی مسئله تشخیص داده شد رعایت نکات درمانی اهمیت زیادی دارد. عوارض احتمالی بی‌اشتهایی عبارت‌اند از:
- از دست دادن قدرت جسمی
- سوءتغذیه
- کاهش ایمنی بدن
- گسترش سرطان
- گسترش عفونت
- کمبود ویتامین، مواد معدنی و سایر مواد مغذی
- بیماری نزاری یا سندرم کاشکسی
درنهایت، پیش‌آگهی بی‌اشتهایی ارتباط زیادی با علت آن دارد. برای برخی از بزرگسالان و کودکان، پیش‌آگهی می‌تواند مشکلی خفیف باشد که خودبه‌خود حل می‌شود اما برای برخی می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی باشد که نیاز به مداخله پزشکی دارد. اگر شما یا فرزندتان دچار بی‌اشتهایی شده‌اید و این مسئله چند روز طول کشید مهم است موضوع را نادیده نگیرید. اگرچه ممکن است مشکل بزرگی در میان نباشد اما بهتر است با یک پزشک در این مورد صحبت کنید. شما می‌توانید با دریافت مشاوره تلفنی پزشکی رایگان از مجموعه کلبه سلامتی به‌راحتی و به‌سرعت با پزشک متخصص ارتباط برقرار کنید و در اسرع وقت از علت بی‌اشتهایی و درمان آن آگاه شوید.
دیدگاه خود را درج کنید