حداقل در طول روز، سه وعده غذایی میل می‌کنیم و می‌دانیم عضو مهمی به نام معده، نقش مهمی در هضم این مواد برای بدن دارد. اما برخی افراد هربار که غذایی میل می‌کنند، ترش کردن معده را هم تجربه می‌کنند، وضعیت ناخوشایند و ناراحت کننده‌ای که باید برای درمان آن اقدام کرد. این مقاله تلاش کرده، ترش کردن معده که به رفلاکس معده هم معروف است را از نگاه علمی و پزشکی بررسی کند و دلایل و راه های درمان آن را ارائه کند. با ما همراه باشید.
ترش کردن معده نشانه چیست؟
ترش کردن معده به ناراحتی یا دردی که در قسمت فوقانی معده، اغلب پس از خوردن یا نوشیدن رخ می‌دهد، اشاره دارد. این حالت یک بیماری نیست بلکه یک علامت است. لازم است بدانید، ترش کردن معده یک مشکل شایع محسوب می‌شود که تا به امروز حدودا 30٪ از جمعیت را درگیر کرده است. علائم متداول ترش کردن معده شامل ناراحتی، احساس سیری بیش از حد، حالت تهوع و گاز است. دلایل متعددی منجر به بروز این حالت می‌شوند که برخی از رایج‌ترین آنها شامل شرایط پزشکی مانند بیماری ریفلاکس معده (GERD) و استفاده از داروهای خاص است.
این حالت در بیشتر موارد، بعد از خوردن یا نوشیدن مواد خوراکی خاصی اتفاق می‌افتد. تغییر سبک زندگی اغلب می‌تواند به رفع ترش کردن معده کمک کند.
علت ترش کردن معده
همانطور که در بالا اشاره شد، ترش کردن معده اغلب می‌تواند ناشی از سبک زندگی یا عادات غذایی، یک بیماری پزشکی یا استفاده از برخی داروها باشد. دلایل عمده ترش کردن معده عبارت‌اند از:
- عوامل رژیم غذایی
- سیگار کشیدن
- چاقی
- فشار
ترش کردن معده همچنین می‌تواند نشان دهنده وجود طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها باشد، از جمله:
- GERD یا ریفلاکس معده
- بیماری زخم معده
- سرطان معده یا انواع دیگر سرطان
- داروها مانند آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
- چاقی
- پانکراتیت
- سنگ صفرا
- بیماری کبد
- ورم یا التهاب معده
- فتق هیاتال
- عفونت ، به ویژه با هلیکوباکتر پیلوری ( pylori)
- بیماری سلیاک
- بیماری روده تحریک‌پذیر
ترش کردن در دوران بارداری
ترش کردن در دوران بارداری به خصوص در سه ماهه آخر بارداری بسیار شایع است. این حالت به دلیل تغییرات هورمونی و نحوه فشار دادن جنین به معده اتفاق می‌افتد. مشاوره پزشکی تلفنی قادر است روش‌های ایمنی را برای کنترل و جلوگیری از ترش کردن معده در دوران بارداری به مادر توصیه کند.
درمان ترش کردن معده چیست؟
درمان ترش کردن معده به علت و شدت آن بستگی دارد. اغلب، درمان یک بیماری زمینه‌ای یا تغییر داروی فرد باعث کاهش این حالت می‌شود.
تغییر سبک زندگی
برای علائم خفیف و نادر، تغییر سبک زندگی ممکن است کمک کند. این تغییرات شامل:
- پرهیز از مصرف غذاهای محرک مانند غذاهای سرخ شده، شکلات، پیاز و سیر
- نوشیدن آب به جای نوشابه
- محدود کردن مصرف کافئین و الکل
- وعده‌های غذایی بیشتر اما کم حجم‌تر
- آرام غذا خوردن
- حفظ وزن متوسط
- اجتناب از پوشیدن لباس‌های تنگ
- اجتناب از مصرف مواد غذایی به مدت 3 ساعت قبل از خواب
- بالا بردن سر نسبت به بقیه بدن در هنگام خوابیدن
- ترک کردن سیگار
داروی ترش کردن معده
برای علائم شدید یا مکرر، پزشک ممکن است دارو را توصیه کند. در هنگام مراجعه به پزشک، افراد باید در مورد گزینه‌های مناسب و عوارض جانبی احتمالی داروهای تجویز شده آگاه شوند. بسته به علت ترش کردن معده، داروها و روش‌های درمانی مختلفی در دسترس است. گزینه‌های دارویی شامل موارد زیر است:
- آنتی اسیدها
این داروها با اثرات اسید معده مقابله می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان از داروهای آلتا سلتز، مالوکس (آلمینیوم ام جی)، Rolaids ، Riopan و میلانتا نام برد. این‌ها داروهایی بدون نسخه (OTC) هستند که نیازی به تجویز پزشک ندارند. پزشک معمولاً داروی ضد اسید را به عنوان یکی از اولین روش درمان ترش کردن معده توصیه می‌کند.
- آنتاگونیست‌های گیرنده H-2
این دسته از داروها سطح اسید معده را کاهش می‌دهند و از آنتی اسیدها نیز مثرتر هستند. به عنوان مثال می‌توان از سایمتیدین و فاموتیدین نام برد. برخی از آنها به صورت فرابورس در دسترس هستند، در حالی که برخی دیگر فقط با نسخه پزشک تهیه می‌شوند. برخی از این داروها ممکن است عوارض جانبی را به همراه داشته باشند. به همین خاطر، پزشک با استفاده از آگاه کردن بیمار از عوارض جانبی، بهترین گزینه را تجویز خواهد کرد.
- مهار کننده‌های پمپ پروتون (PPI)
مهار کننده‌های پمپ پروتون (PPI) اسید معده را کاهش می‌دهد و از آنتاگونیست‌های گیرنده H-2 قوی‌تر هستند. برخی از این داروها عبارت‌اند از: رابپرازول، نکسیوم، لانزوپرازول، امپرازول، پنتوپرازول.
- پروکینتیک
این داروها می‌توانند به تقویت حرکت غذا از طریق معده کمک کنند. به عنوان نمونه می‌توان به متوکلوپرامید (Reglan) اشاره کرد. عوارض جانبی ممکن است شامل خستگی، افسردگی، اضطراب و اسپاسم عضلات باشد.
- آنتی‌بیوتیک‌ها
اگر عفونت هلیکوباکتر پیلوری منجر به زخم معده شود و ترش کردن معده را به دنبال داشته باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک را برای درمان ترش کردن معده تجویز کند. عوارض جانبی ممکن است ناراحتی معده، اسهال و عفونت‌های قارچی باشد.
- داروهای ضد افسردگی
گاهی اوقات، یک مشکل در سیستم عصبی مرکزی می‌تواند منجر به بروز مشکلات گوارشی شود. دوز کم داروی ضد افسردگی ممکن است به رفع آن کمک کند.
مشاوره
ترش کردن مزمن می‌تواند بر کیفیت زندگی و رفاه کلی فرد تأثیر بگذارد. مشاوره تلفنی رایگان ممکن است به برخی افراد در مدیریت این مسائل کمک کند. سایر گزینه‌های مشاوره پزشکی شامل موارد زیر هستند:
- رفتار درمانی شناختی
- مشاوره بیماری های داخلی تلفنی
- هیپنوتیزم درمانی
- آرام سازی درمانی
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
بسیاری از افراد هر از گاهی دچار ترش کردن معده خفیف می‌شوند و آن را با تغییر در سبک زندگی یا استفاده از داروهای بدون نسخه کنترل می‌کنند. با این حال، زمانی که این حالت شدید می‌شود و اغلب با علائم دیگری همراه است، باید فورا با مشاوره بیماری های داخلی تلفنی تماس گرفته و توصیه‌های لازم را دریافت کرد. در صورت داشتن علائم زیر در کنار ترش کردن معده، مراجعه به پزشک امری جدی و مهم است:
- درد شدید معده
- تغییر در حرکات روده
- استفراغ مکرر به خصوص با رد خون
- خون در مدفوع یا مدفوع سیاه
- یک توده در ناحیه شکم
- کاهش وزن بدون دلیل
- کم خونی
- به طور کلی احساس ناخوشی
- مشکل در بلعیدن غذا
- رنگ زرد در چشم و پوست
- تنگی نفس
- تعریق
- درد قفسه سینه که به فک، بازو یا گردن گسترش می‌یابد
تشخیص ترش کردن معده و سایر مشکلات همراه آن
ارائه دهنده خدمات بهداشتی سابقه پزشکی، علائم و روش زندگی بیمار را بررسی می‌کند. بیمار در جلسه معاینه باید حالت خود را با بیشترین جزئیات برای پزشک توضیح دهد و به نوع ناراحتی و محلی که احساس درد می‌کند، توجه کند. به عنوان مثال، توجه کند که آیا بعد از مصرف غذا یا با معده خالی این حالت اتفاق می‌افتد؟ صبح ناراحتی معده بدتر است یا شب؟ آیا برخی غذاها باعث بدتر شدن این حالت می‌شوند یا خیر؟
ارائه دهنده خدمات بهداشتی بعد از دریافت اطلاعات لازم از بیمار، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. آنها شکم را از نظر تورم و حساسیت بررسی می‌کنند. همچنین ممکن است از یک استتوسکوپ (ابزار پزشکی برای شنیدن صداهای داخل بدن) برای بررسی صداهای ساطع شده از معده بیمار استفاده کنند. سایر آزمایشات تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون، برای ارزیابی عملکرد کبد، کلیه و تیروئید.
- آزمایش تنفس، برای بررسی وجود هلیکوباکترپیلوری.
- معاینات تصویربرداری، برای بررسی انسداد یا سایر مشکلات در روده. معاینات تصویربرداری ممکن است شامل اشعه ایکس، سی تی اسکن یا آندوسکوپی فوقانی باشد.
- آزمایش مدفوع، برای بررسی تخلیه عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا سایر عفونت‌های باکتریایی.
درمان گیاهی ترش کردن معده
درمان خانگی ترش کردن معده که به کاهش این حالت کمک بسیار می‌کند، شامل موارد زیر است:
- سرکه سیب
- زنجبیل
- آب آلوئه ورا
- موز
- زردچوبه
- شیرین بیان
- لیمونن
- عسل
- گل ختمی
- نارون لغزنده
در طول تاریخ از عسل استفاده دارویی شده است. فواید دقیق آن به نوع عسل مورد استفاده بستگی دارد. عسل خام و غیرپاستوریزه بیشترین فواید، مواد مغذی و آنزیم‌های سلامتی را برای بدن فراهم می‌کند. بدین ترتیب، عسل برای ترش کردن معده یک مرهم بسیار موثر به شمار می‌رود. زیرا:
- سرشار از آنتی اکسیدان است. بعضی از انواع آن ممکن است به اندازه میوه‌ها و سبزیجات آنتی اکسیدان داشته باشند.
- حاوی پراکسید هیدروژن طبیعی است. این امر آن را برای درمان زخم‌ها نیز موثر می‌کند.
- دارای تعدادی از خواص ضد باکتری و ضد ویروسی است.
علاوه بر موارد اشاره شده در بالا، استفاده از میوه برای ترش کردن معده مضر است. البته برخی از میوه‌ها که عبارت‌اند از:
- پرتقال
- گریپ فروت
- لیمو
- لیموترش سبز
- آناناس
- گوجه فرنگی
- سس گوجه فرنگی یا غذاهایی که از سس گوجه فرنگی استفاده می‌کنند مانند پیتزا، چیلی و سالسا
ترش کردن معده کودکان
ترش کردن معده کودکان و نوزادان اغلب به علت هماهنگی ضعیف دستگاه گوارش اتفاق می‌افتد. ترش کردن معده نوزاد گاهی ممکن است بر روی اعصاب، مغز یا عضلات آنها تاثیر بگذارد. طبق اطلاعات ملی مربوط به بیماری‌های گوارشی، سیستم هضم نابالغ کودک معمولاً علت اصلی بروز این حالت است و بیشتر نوزادان تا اولین تولد خود از این شرایط رنج می‌برند.
ترش کردن معده کودکان اغلب بروز رفلاکس اسید معده (GERD) را به دنبال دارد. این امر به مرور زمان ممکن است منجر به شل شدن دریچه عضلانی بین معده و مری شود و عوارضی از قبیل چاقی، پرخوری و استفاده از داروهای خاص را به دنبال داشته باشد.
دیدگاه خود را درج کنید