قارچ پوست سر، تاثیرات آن بر ریزش مو و راه های درمانی قارچ سر

قارچ پوست سر یکی از بیماری ‌های پوستی است که علائم دایره‌ای شکلی روی پوست سر ایجاد می‌کند؛ این دایره‌ها اغلب به شکل مراکز صاف و حاشیه‌های برجسته هستند. قارچ پوستی روی پوست سر و ساقه‌های مو تاثیر می‌گذارد و باعث ایجاد لکه‌های کوچک خارش‌دار و پوسته‌پوسته می‌شود. این بیماری بسیار مسری است و اگرچه بیشتر، کودکان به آن مبتلا می‌شوند اما می‌تواند هرکسی را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه با بیماری قارچ سر و علل و درمان آن آشنا می‌شوید.

علائم قارچ سر چیست؟

شایع‌ترین علامت قارچ سر، ایجاد لکه‌های خارش‌دار در پوست سر است. بخش‌هایی از مو ممکن است در نزدیکی پوست سر از بین بروند و باعث ایجاد نواحی فلس دار، قرمز یا لکه‌های طاسی شوند. همچنین، ممکن است نقاطی سیاه درجایی که موها از بین رفته‌اند مشاهده شود. در صورت عدم درمان، این مناطق می‌توانند به‌تدریج رشد کرده و گسترش یابند. علائم دیگر قارچ پوست سر عبارت‌اند از:

• شکننده شدن موها
• دردناک شدن پوست سر
• تورم غدد لنفاوی
• تب درجه پایین

در موارد شدیدتر ممکن است دچار توده‌های پر از چرک به نام کریون (kerion) شوید که این مسئله می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های دائمی و زخم روی پوست شود؛ بنابراین، قبل از بروز علائم و عوارض شدید قارچ سر مهم است که از مشاوره پوست و مو رایگان بهره‌مند شوید. در این شرایط، مشاوره پزشکی تلفنی ممکن است بسیار کمک‌کننده باشد. همچنین شما می‌توانید از مشاوره تلفنی رایگان استفاده کنید و اگر از این نحوه مشاوره راضی یودید، برای موارد بیشتر، از مشاوره پزشکی آنلاین استفاده کنید. این روش‌های جدید، بسیار به‌صرفه هستند و فواید زیادی دارند.

قارچ سر چگونه تشخیص داده می‌شود؟

مشاهده پوست اغلب برای تشخیص قارچ موی سر کافیست. پزشک ممکن است از دستگاه خاصی به نام لامپ وود (Wood’s lamp) برای روشن کردن پوست سر و تعیین علائم بیماری استفاده کند. او همچنین ممکن است یک نمونه پوست یا مو را برای تایید تشخیص به آزمایشگاه ارسال کند تا وجود قارچ مشخص شود. در این روش، مو یا تکه‌ای از پوست آسیب‌دیده در زیر میکروسکوپ موردبررسی قرار می‌گیرد. این روند ممکن است تا سه هفته طول بکشد.

علل قارچ سر چیست؟

قارچی به نام درماتوفیت باعث ایجاد انواع قارچ سر می‌شود. قارچ‌ها موجوداتی هستند که در بافت‌های مرده مانند ناخن، مو و لایه‌های خارجی پوست رشد می‌کنند. درماتوفیت‌ها گرما و رطوبت را ترجیح می‌دهند، بنابراین در پوست عرق کرده رشد می‌کنند. ازدحام بیش‌ازحد در یک مکان و بهداشت نامناسب باعث گسترش قارچ سر می‌شود. این بیماری به‌خصوص در بین کودکان به‌راحتی گسترش پیدا می‌کند.

از سوی دیگر، از لمس پوست فرد آلوده می‌توانید قارچ پوستی بگیرید. اگر از شانه، تختخواب یا سایر اشیاء استفاده‌شده توسط شخص آلوده استفاده کنید نیز در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید. حیوانات خانگی مانند گربه‌ها و سگ‌ها و حیوانات مزرعه مانند بز، گاو، اسب و خوک نیز می‌توانند ناقل این بیماری باشند. بااین‌حال، این حیوانات ممکن است هیچ نشانه‌ای از عفونت نداشته باشند.

عوامل خطر قارچ سر چیست؟

عوامل خطر برای ابتلا به قارچ سر عبارت‌اند از:

• سن: قارچ پوستی بیشتر در کودکان نوپا و در سنین مدرسه مشاهده می‌شود.
• تماس با کودکان دیگر: قارچ سر در مدارس و مهدکودک‌ها شایع است، زیرا در این مکان‌ها تماس نزدیک بدنی میان کودکان وجود دارد.
• تماس با حیوانات خانگی: یک حیوان خانگی مانند گربه یا سگ می‌تواند بدون نشان دادن علائم، به قارچ پوستی مبتلا باشد. کودکان با لمس یا نوازش حیوان می‌توانند به این عفونت مبتلا شوند.

قارچ سر چه عوارضی دارد؟

در برخی موارد، قارچ پوستی باعث ایجاد جوش و التهاب شدید و دردناک بر روی پوست سر می‌شود. کریون به‌صورت تورم‌های نرم و برجسته‌ای ظاهر می‌شوند که چرکی هستند و باعث ایجاد پوسته‌های ضخیم و زرد روی پوست سر می‌شوند. همچنین موها می‌ریزند یا به‌راحتی از ریشه بیرون می‌آیند. کریون ممکن است در اثر واکنش بیش‌ازحد شدید به قارچ ایجاد شود و منجر به زخم‌های دائمی و ریزش مو شود.

قارچ سر چگونه درمان می‌شود؟

پزشک برای درمان قارچ پوستی سر احتمالا داروهای خوراکی ضدقارچ و شامپوی دارویی را برای شما تجویز می‌کند. در این میان، رعایت برخی از اصول بهداشتی نیز ضروری است که علاوه بر روش‌های درمان قارچ سر به آن‌ها نیز در ادامه خواهیم پرداخت. علاوه بر این برخی روش‌های خانگی نیز در درمان قارچ سر مورداستفاده قرار می‌گیرند که به آن‌ها نیز پرداخته خواهد شد.

داروهای ضد قارچ

داروهای ضدقارچ معمول برای درمان قارچ پوست سر عبارت‌اند از: گریزئوفولوین (griseofulvin) و تربینافین هیدروکلراید (terbinafine hydrochloride). هردوی این داروها را لازم است تقریبا به مدت شش هفته مصرف کنید و هردو نیز عوارض مشترکی دارند، ازجمله اسهال و ناراحتی معده. پزشک ممکن است مصرف داروی قارچ سر را به همراه یک ماده غذایی پرچرب مانند کره بادام‌زمینی یا بستنی توصیه کند. سایر عوارض جانبی احتمالی گریزئوفولوین عبارت‌اند از:

• حساسیت به آفتاب
• استفراغ
• خستگی
• ضعف
• سرگیجه
• واکنش‌های آلرژیک در افرادی که به پنی‌سیلین نیز حساسیت دارند
• سردرد
• جوش
• کهیر

سایر عوارض جانبی احتمالی قرص تربینافین برای قارچ سر عبارت‌اند از:

• دل‌درد
• خارش سر
• جوش
• کهیر
• از دست دادن حس چشایی یا تغییر آن
• واکنش آلرژیک
• سردرد
• تب
• در موارد نادر، مشکلات کبدی

از داروی فلوکونازول نیز برای درمان قارچ پوست سر استفاده می‌شود که این دارو را هم لازم است شش هفته مصرف کنید.

شامپوی دارویی

پزشک ممکن است برای از بین بردن قارچ و جلوگیری از شیوع آن، یک شامپوی دارویی تجویز کند. شامپو ضد قارچ پوست سر حاوی ماده فعال ضدقارچ کتوکونازول (ketoconazole) یا سلنیوم سولفاید (selenium sulfide) است. شامپوی دارویی به جلوگیری از گسترش قارچ کمک می‌کند، اما قارچ پوستی را از بین نمی‌برد؛ بنابراین، این درمان لازم است همراه با مصرف دارو انجام شود. ممکن است پزشک بگوید که از شامپو ضد قارچ سر هفته‌ای دو بار و به مدت یک ماه استفاده کنید. در هنگام مصرف، بگذارید شامپو به مدت پنج دقیقه بر روی پوستتان بماند و سپس آن را بشویید.

اصول بهداشتی

علاوه بر استفاده از روش‌های دارویی، رعایت اصول بهداشتی، کمک می‌کند که زودتر بهبود پیدا کنید و از بروز مجدد علائم قارچ سر نیز پیشگیری کنید.

• خشک نگه‌داشتن پوست: قارچ سر در شرایط مرطوب رشد می‌کند؛ بنابراین، مهم است که وقتی تحت درمان هستید پوستتان را خشک نگه دارید. بعد از حمام کردن، بلافاصله خودتان را خشک کنید و لباس‌های آزاد بپوشید.
• شستشوی مرتب ملحفه‌ها: قارچ سر به‌شدت مسری است و قارچ‌ها می‌توانند به پارچه‌هایی که با پوست شما تماس داشته‌اند منتقل شوند؛ بنابراین تا زمانی که تحت درمان هستید بعد از هر بار استفاده، ملحفه و روبالشی خود را بشویید تا بهبودی سریع‌تر انجام شود و همچنین بیماری‌تان عود نکند.
• جایگزینی یا ضدعفونی کردن وسایل مربوط به مو: قارچ‌های مسئول قارچ پوستی می‌توانند تا مدت‌ها زنده بمانند. به همین دلیل مهم است که مسواک، شانه و سایر ابزارهای شخصی خود را جایگزین یا ضدعفونی کنید. انجام این کار خطر ابتلای مجدد به بیماری را کاهش می‌دهد.

درمان خانگی قارچ سر

برخی روش‌های درمان خانگی قارچ سر، می‌توانند در بهبود روند درمان کمک کننده باشند، اما قبل استفاده از هریک از آن‌ها لازم است با پزشک مشورت کنید. در ادامه با این روش‌ها آشنا می‌شوید.

• سرکه سیب: سرکه سیب دارای خواص ضدقارچی قوی است، بنابراین ممکن است استفاده از آن در ناحیه آسیب‌دیده به درمان قارچ پوست سر کمک کند. نحوه انجام این روش به این صورت است که یک پنبه را در سرکه سیب رقیق نشده آغشته کنید و پنبه را روی پوست خود بکشید. این کار را سه بار در روز انجام دهید.
• روغن درخت چای: استرالیایی‌های بومی معمولا از روغن درخت چای به‌عنوان داروی ضدقارچ و ضدباکتری استفاده می‌کنند. این روغن می‌تواند در درمان عفونت‌های قارچی پوست بسیار موثر باشد. دو یا سه بار در روز پنبه آغشته به روغن درخت چای را به ناحیه آسیب‌دیده بمالید. اگر پوست حساسی دارید، رقیق کردن روغن درخت چای به‌وسیله ترکیب آن با یک روغن پایه مانند روغن نارگیل مفید است، زیرا روغن نارگیل هم خواص ضدقارچ دارد.
• روغن نارگیل: روغن نارگیل هم خاصیت ضدمیکروبی و ضدقارچی دارد و می‌تواند به درمان قارچ پوست سر کمک کند. ازآنجاکه استفاده از آن بر روی پوست سر راحت است و همچنین یک نرم‌کننده مو موثر است، می‌تواند یک درمان ایده‌آل برای قارچ سر باشد. برای استفاده از آن، روغن نارگیل را در مایکروویو گرم کنید، سپس آن را مستقیما روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید. این روغن به‌سرعت جذب پوست می‌شود. از این روش حداقل سه بار در روز استفاده کنید.
• آلوئه‌ورا: استفاده از آلوئه‌ورا یک روش درمان گیاهی قارچ موی سر است که علائم خارش، التهاب و ناراحتی را نیز تسکین می‌دهد. می‌توانید پمادهایی ساخته‌شده از آلوئه‌ورا پیدا کنید یا ژل آلوئه‌ورا را مستقیما روی ناحیه قرار دهید. این کار را حداقل سه بار در روز انجام دهید.

بهبودی و ابتلای مجدد به قارچ سر چگونه است؟

قارچ پوستی بسیار آهسته بهبود می‌یابد و مشاهده هرگونه پیشرفتی ممکن است یک ماه طول بکشد؛ بنابراین، مهم است که صبور باشید و داروها را طبق دستورالعمل پزشک مصرف کنید. پزشک ممکن است شما را بعد از چهار تا شش هفته ویزیت کند تا بررسی کند که آیا بیماری‌تان بهبود یافته است یا خیر. خلاص شدن از قارچ سر دشوار است و ممکن است بیش از یک‌بار به آن مبتلا شوید. بااین‌حال، اگر فرزندتان دائما به این بیماری مبتلا می‌شود لازم است بدانید عود بیماری در بلوغ متوقف می‌شود. اثرات طولانی‌مدت قارچ سر شامل تکه‌های احتمالی طاسی یا زخم است.

کودک معمولا پس از شروع درمان می‌تواند به مدرسه برگردد اما لازم است از پزشک در مورد بازگشت مجدد کودک به مدرسه سوال کنید. حیوانات خانگی و سایر اعضای خانواده نیز لازم است معاینه شوند تا ابتلای مجدد به بیماری کاهش یابد. همچنین، مهم است حوله، شانه، کلاه یا سایر وسایل شخصی را با سایر اعضای خانواده به اشتراک نگذارید و علاوه بر این می‌توانید برس‌هایی که متعلق به فرد آلوده است را با خیساندن در وایتکس ضدعفونی کنید.

چگونه می‌توانید از ابتلا به قارچ سر پیشگیری کنید؟

قارچ‌های ایجادکننده بیماری قارچ پوستی، شایع و مسری هستند. به همین دلیل، پیشگیری از ابتلا به آن دشوار است. ازآنجاکه کودکان بسیار حساس‌تر هستند در مورد خطرات استفاده از وسایل مشترک برای فرزندتان توضیح دهید. همچنین، شستشوی منظم موها با شامپو، شستن دست‌ها و سایر روش‌های طبیعی رعایت بهداشت به جلوگیری از گسترش بیماری کمک می‌کنند. حتما بهداشت صحیح را به فرزند خود بیاموزید و خودتان نیز این روش ‌ها را انجام دهید.

تشخیص اینکه یک حیوان به قارچ پوستی مبتلاست دشوار است اما علامت شایع عفونت، تکه‌های کچلی است؛ بنابراین، از نوازش حیواناتی که لکه‌های پوستی دارند، خودداری کنید. معاینات منظم را برای همه حیوانات خانگی انجام دهید و از دامپزشک بخواهید که آن‌ها را ازنظر ابتلا به قارچ پوستی بررسی کند.

درنهایت، همانطور که مطرح شد قارچ پوستی می‌تواند پوست سر را تحت تاثیر قرار دهد که به آن قارچ سر گفته می‌شود و با علائمی مثل جوش‌های موضعی، ریزش مو و خارش پوست سر مشخص می‌شود. در هر سنی که باشید ممکن است به این بیماری مبتلا شوید اما معمولا قارچ پوست سر در کودکان شایع است. درمان این بیماری شامل استفاده از داروها و شامپو های ضد قارچ سر است که اگرچه روند درمان آهسته است اما بعد از مدتی مسئله رفع می‌شود.