اگزمایی که پوست سر را تحت تاثیر قرار می‌دهد گاهی اوقات ممکن است درماتیت سبورئیک (seborrheic dermatitis) باشد که افراد از آن به‌عنوان شوره اسم می‌برند. این شکل از اگزما بیشتر اوقات روی پوست سر تاثیر می‌گذارد و در نوزادان، به‌عنوان کلاه گهواره شناخته می‌شود.
اگزما پوست سر می‌تواند سال‌ها ادامه داشته باشد و در برخی موارد ناگهانی بروز پیدا کرده و سپس از بین برود. علائم اگزمای پوست سر را می‌توان به‌طور موثری کنترل کرد، اما بیماری به‌طور کامل قابل‌درمان نیست. در ادامه مقاله با علائم، علل و درمان اگزمای پوست سر بیشتر آشنا می‌شوید.
اگزما سر چیست و چه علائمی دارد؟
اگزما سر چگونه است؟ اگزمای سر می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد ازجمله درماتیت آتوپیک، درماتیت تماسی و درماتیت سبورئیک. برخی افراد همزمان چند نوع اگزمای سر را با هم تجربه می‌کنند. علائم اگزمای سر معمولا شامل موارد زیر است:
- پوسته‌پوسته شدن
- قرمز شدن
- لکه‌های ناهموار
- ورم
- خارش
- سوزش
چند بیماری دیگر نیز منجر به علائم اگزمای سر می‌شوند ازجمله: پسوریازیس، عفونت‌های قارچی و همانطور که گفته شد، درماتیت سبورئیک. پوست سر ممکن است در مرحله مزمن اگزما خارش‌دار و پوسته‌پوسته شود و در طی مرحله حاد، دردناک و ملتهب گردد. به این شرایط، عود اگزما گفته می‌شود. انواع اگزمای سر در ادامه توضیح داده شده است.
- درماتیت آتوپیک معمولا کودکان خردسال را درگیر می‌کند؛ بنابراین، اگزما پوست سر در کودکان معمولا ناشی از این نوع درماتیت است. اگرچه علائم آن مشابه اگزما سبورئیک است اما در درماتیت آتوپیک ممکن است نواحی آسیب‌دیده پوست، ترشح نیز داشته باشند. این بیماری به‌طورکلی در مناطق دیگر بدن رخ می‌دهد، اما ممکن است در پوست سر نیز ظاهر شود.
- علائم درماتیت سبورئیک معمولا در دوران بلوغ یا بزرگسالی ایجاد می‌شود. هنگامی‌که نوزادان به این بیماری مبتلا می‌شوند، معمولا به بیماری آن‌ها کلاه گهواره گفته می‌شود. اگزما سر نوزاد معمولا تا رسیدن کودک به یک‌سالگی، به‌خودی‌خود از بین می‌رود.
- درماتیت تماسی می‌تواند در هر سنی و در نقاط مختلفی از بدن ظاهر شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که یک شیء یا ماده خارجی باعث تحریک یا واکنش آلرژیک پوست شود. همچنین ممکن است همراه با این شرایط بثورات پوستی یا کهیر را نیز تجربه کنید.
- مشخص نیست که چه عاملی باعث درماتیت آتوپیک می‌شود، اما ژنتیک و عوامل محیطی مانند گرما، تعریق و هوای سرد و خشک ممکن است از دلایل این بیماری باشند. اگر علائم اگزمای سر را تجربه می‌کنید می‌توانید برای مشاوره پوست و مو رایگان از خدمات مشاوره پزشکی تلفنی نیز بهره‌مند شوید. ازآنجایی‌که این نوع مشاوره بسیار مقرون‌به‌صرفه است تا حدودی به مشاوره تلفنی رایگان نزدیک است.
عوامل ابتلا به اگزما سر چیست؟
مشکلات مربوط به پوست سر اغلب ناشی از درماتیت سبورئیک است. وقتی به این نوع اگزما مبتلا هستید ممکن است علائم شما هرچند وقت یک‌بار ناگهان بروز کنند و از بین بروند. مشخص نیست که چه عاملی باعث درماتیت سبورئیک می‌شود اما این مسئله ممکن است تا حدودی به دلیل موارد زیر باشد:
- ژنتیک
- تغییرات هورمونی
- رشد بیش‌ازحد مخمر روی پوست
همچنین، درصورتی‌که شرایط زیر را داشته باشید در معرض خطر ابتلا به درماتیت سبورئیک هستید:
- ابتلا به بیماری پوستی دیگر مانند آکنه، روزاسه یا پسوریازیس
- داشتن برخی شرایط مرتبط با سیستم ایمنی بدن مانند پیوند عضو، HIV یا بیماری پارکینسون
- مصرف داروهای خاص حاوی اینترفرون (interferon)، لیتیوم (lithium) یا پسورالن (psoralen)
- ابتلا به افسردگی
از سوی دیگر، ممکن است درماتیت سبورئیک در زمان‌های خاصی اتفاق بیفتد که عوامل عود اگزمای سر عبارت‌اند از:
- استرس
- بیماری
- تغییرات هورمونی
- تماس با مواد شیمیایی قوی
از طرف دیگر، درماتیت تماسی معمولا پس از تماس پوست با ماده سمی ایجاد می‌شود. به‌عنوان‌مثال، مواد موجود در برخی از محصولات مراقبت از مو، برس یا حتی لوازم جانبی مو می‌توانند باعث عود اگزمای سر شوند. یک مطالعه نشان داد که رایج‌ترین عوامل تحریک‌کننده درماتیت تماسی شامل موارد زیر است:
- فلز نیکل
- فلز لاجورد
- نوعی رزین غلیظ و چسبناک به نام balsam of Peru
- عطر
اگزمای سر چگونه درمان می‌شود؟
روش‌های درمان اگزمای سر بر اساس نوع اگزما متفاوت هستند. اگر می‌دانید که چه عاملی باعث بروز علائم می‌شوند، می‌توانید برای کاهش خطر بروز نشانه‌ها، تغییرات خاصی در سبک زندگی خود ایجاد کنید. بااین‌حال، اگر تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای بدون نسخه موثر نبود و همچنین اگر درد شدید، تورم یا سایر علائم غیرمعمول را تجربه می‌کنید لازم است به پزشک مراجعه کنید.
تغییر سبک زندگی
با پزشک صحبت کنید تا مشخص شود چه عواملی باعث بروز علائم اگزمای سر می‌شوند. در بعضی موارد، داشتن یک دفترچه یادداشت و نوشتن فعالیت‌هایی که در طول روز انجام داده‌اید و محیط‌هایی که در آن‌ها قرار داشته‌اید می‌توانند کمک‌کننده باشند. به‌عنوان‌مثال، می‌توانید موارد زیر را در دفترچه یادداشت کنید:
- چه غذایی خورده‌اید.
- هوا چطور بود.
- آیا استرس دارید؟ علت آن چیست؟
- آخرین باری که موهای خود را شسته‌اید و حالت داده‌اید.
- برای موهای خود از چه محصولاتی استفاده کرده‌اید.
هنگامی‌که عوامل محرک اگزمای سر را شناسایی کنید، می‌توانید برای جلوگیری از آن‌ها اقدام کنید.
شامپوها و سایر محصولات مو
اگر اگزمای سر شما به دلیل عوامل محیطی محرک اتفاق بیفتد و امکان اجتناب از این عوامل وجود نداشته باشد، شامپوی شوره سر می‌تواند به درمان اگزما پوست سر کمک کند. این شامپوها حاوی موارد زیر هستند:
- پیریتیون روی (zinc pyrithione)
- سالیسیلیک اسید (salicylic acid)
- گوگرد
- قطران زغال‌سنگ
- سلنیوم سولفاید (selenium sulfide)
- کتوکونازول (ketoconazole)
هر بار که موهای خود را می‌شویید، از شامپوی شوره سر استفاده کنید و از دستور مصرف محصول پیروی کنید. همچنین، در مواقعی که شامپو ضد اگزما سر را استفاده نمی‌کنید از شامپوی معمولی استفاده کنید. این محصولات می‌توانند مو را خشک کنند که لازم است برای مقابله با این مسئله، شامپو شوره سر را فقط در ناحیه پوست سر بمالید. اگر هنوز موهایتان به شستشو نیاز دارد، با شامپوی معمولی این کار را ادامه دهید.
به خاطر داشته باشید که قطران زغال‌سنگ ممکن است رنگ موهای روشن را تیره کند. قطران زغال‌سنگ همچنین می‌تواند پوست شما را نسبت به آفتاب حساس‌تر کند، بنابراین، لازم است در بیرون از خانه کلاه بگذارید. پس از برطرف شدن علائم، ممکن است لازم باشد که فقط یک یا دو بار در هفته از شامپوی شوره سر استفاده کنید. همچنین می‌توانید در مورد انتخاب بهترین شامپو برای اگزمای سر با پزشک مشورت کنید.
داروهای اگزمای سر
درماتیت سبورئیک و آتوپیک با کورتیکواستروئیدهای موضعی بدون نسخه یا با نسخه قابل‌درمان هستند. سعی کنید فقط در هنگام عود علائم از این داروها استفاده کنید، زیرا استفاده طولانی‌مدت از آن‌ها می‌تواند منجر به عوارض شود. پزشک همچنین ممکن است داروهای ضد قارچی موضعی یا خوراکی مانند فلوکونازول (fluconazole)، اکونازول (econazole) یا کتوکونازول را برای شما تجویز کند.
اگر به درماتیت تماسی مبتلا باشید و یک ماده باعث واکنش آلرژیک پوست شما شده باشد مصرف آنتی‌هیستامین ضروری است. در این شرایط، برای درمان پوست ممکن است استفاده از کورتیکواستروئید موضعی نیز لازم باشد. اگر اگزمای سر شدید باشد، ممکن است پزشک استروئید خوراکی مانند پردنیزون (prednisone) را برای شما تجویز کند. همچنین، اگر پوست سر شما دچار عفونت باشد پزشک آنتی‌بیوتیک را به‌صورت موضعی یا خوراکی برای شما تجویز می‌کند.
درمان خانگی اگزمای سر
درمان‌های طبیعی به رفع علائم اگزمای پوست سر در برخی افراد کمک کرده است. روش‌های درمان گیاهی اگزمای پوست سر شامل درمان‌های موضعی زیر است:
- روغن درخت چای
- روغن‌زیتون
- آلوئه‌ورا
مکمل‌های غذایی زیر نیز در برخی موارد مفید بوده‌اند:
- ویتامین‌های A، D، B
- فلز روی
- پروبیوتیک‌ها
- امگا 3
- آب
چگونه می‌توان از عود اگزمای سر پیشگیری کرد؟
چندین کار مختلف وجود دارد که با انجام آن‌ها می‌توانید از عود اگزمای سر پیشگیری کنید. اگر مطمئن نیستید که علائمتان مربوط به کدام‌یک از انواع اگزمای سر است به پزشک مراجعه کنید تا او علاوه بر تشخیص نوع اگزمای سر، روش‌های پیشگیری را نیز به شما آموزش دهد. برخی از روش‌های جلوگیری از عود اگزما سر عبارت‌اند از:
- بیاموزید چه عواملی می‌تواند در بروز علائم اگزما پوستی شما نقش داشته باشند و تماس خود را با آن عوامل محدود کنید یا کلا از آن‌ها اجتناب کنید.
- موهای خود را با آب ولرم، نه گرم و نه سرد، بشویید. آب سرد و گرم می‌تواند پوست سر شما را خشک کند و باعث تحریک آن شود.
- شامپوها، نرم‌کننده‌ها، کرم‌های حالت‌دهنده، ژل و حتی رنگ مویی که استفاده می‌کنید لازم است ملایم باشد. اگر می‌توانید محصولات بدون عطر را انتخاب کنید.
- اگر استرس، علت علائم شماست، در مورداستفاده از تکنیک‌های کاهش استرس با پزشک صحبت کنید. این روش‌ها شامل انجام تمرینات تنفسی، مدیتیشن یا نوشتن افکار است.
- اگر دچار عود علائم شدید از خاراندن پوست خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند علائم شما را بدتر کند.
درنهایت، اگزمای سر می‌تواند در انواع مختلف اگزما مشاهده شود اما معمولا عامل آن درماتیت سبورئیک است. علائم اگزمای سر می‌تواند آزاردهنده و بسیار ناراحت‌کننده باشد. بااین‌حال، خوشبختانه، گزینه‌های زیادی برای کنترل موفقیت‌آمیز علائم و تسکین آن‌ها وجود دارد. همچنین شما می‌توانید با انجام برخی راهکارها از عود علائم جلوگیری کنید.
دیدگاه خود را درج کنید