سوء هاضمه ؛ علت ، عوارض و درمان

سوء هاضمه که گاهی به عنوان ناراحتی معده نیز شناخته می‌شود به ناراحتی گفته می‌شود که در بالای شکم شما است. ناراحتی ایجاد شده توسط سوء هاضمه بدین صورت توصیف می‌شود که علائم خاصی مانند درد شکم و احساس سیری بلافاصله پس از شروع غذا خوردن را ایجاد می‌کند. سوء هاضمه همچنین می‌تواند جزو علائم بیماری‌های مختلف گوارشی باشد. اگرچه سوء هاضمه شایع است، اما هر فردی ممکن است به روشی متفاوت سوء هاضمه را تجربه کند. علائم سوء هاضمه ممکن است گاهی یا هر روز احساس شود. خوشبختانه این عارضه اغلب با تغییر شیوه زندگی و داروهای تجویز شده توسط مشاوره پزشکی رایگان برطرف می‌شود.

علائم سو هاضمه

اگر سوء هاضمه دارید، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• سیری زود هنگام در طول مصرف وعده غذایی. در این حالت شما مقدار زیادی از وعده غذایی خود را نخورده‌اید، اما در حال حاضر احساس سیری می‌کنید و ممکن است نتوانید غذا را تمام کنید.
• پری ناراحت کننده بعد از غذا. احساس سیری بیشتر از آنچه باید طول می‌کشد.
• ناراحتی در قسمت فوقانی شکم. درد خفیف تا شدیدی را در ناحیه بین پایین سینه و ناف احساس می‌کنید.
• سوزش در قسمت بالای شکم. شما احساس گرما یا سوزش ناراحت کننده‌ای بین پایین سینه و ناف خود می‌کنید.
• نفخ در قسمت بالای شکم. احساس ناراحتی سفتی در قسمت بالای شکم خود می‌کنید.
• حالت تهوع. احساس می‌کنید که می‌خواهید استفراغ کنید.

علائم و نشانه‌هایی که کمتر شایع هستند شامل استفراغ و آروغ زدن است.

[banner_in_content url=”tel://02179283000″ image_m=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/11/10.png” image=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/11/7.png” ]

گاهی اوقات افراد مبتلا به سوء هاضمه دچار سوزش سر دل نیز می‌شوند. سوزش سر دل یک احساس درد یا سوزش در مرکز قفسه سینه است که ممکن است در حین یا بعد از غذا خوردن به گردن یا پشت شما افزایش یابد.

چه زمانی باید با مشاوره تلفنی پزشکی مشورت کنید؟

سوء هاضمه خفیف معمولا جای نگرانی ندارد. اگر ناراحتی بیش از دو هفته ادامه داشت با پزشک خود مشورت کنید. اگر درد شدید یا همراه با موارد زیر را تجربه می‌کنید، فوراً با مشاوره تلفنی پزشکی رایگان خود تماس بگیرید:

• کاهش وزن ناخواسته یا کاهش اشتها
• استفراغ مکرر یا استفراغ همراه با خون
• مدفوع سیاه و قیری رنگ
• مشکل در بلع که به تدریج بدتر می‌شود
• خستگی یا ضعف که ممکن است نشان دهنده کم خونی باشد

در صورت داشتن موارد زیر فوراً به دنبال مراقبت پزشکی باشید:

• تنگی نفس، عرق کردن، یا درد قفسه سینه که به فک، گردن یا بازو می‌رسد
• درد قفسه سینه در هنگام فعالیت یا استرس

علل ایجاد سو هاضمه

سوء هاضمه دلایل زیادی دارد. اغلب، سوء هاضمه با سبک زندگی مرتبط است و ممکن است با غذا، نوشیدنی یا دارو تحریک شود. علل شایع سوء هاضمه عبارتند از:

• پرخوری یا خیلی سریع غذا خوردن
• غذاهای چرب یا تند
• بیش از حد کافئین، الکل، شکلات یا نوشیدنی‌های گازدار
• سیگار کشیدن
• اضطراب
• برخی از آنتی بیوتیک‌ها، مسکن‌ها و مکمل‌های آهن
• وضعیتی که به عنوان سوء هاضمه عملکردی یا غیر زخمی شناخته می‌شود، که با سندرم روده تحریک پذیر مرتبط است، یکی از دلایل بسیار شایع سوء هاضمه است.

گاهی اوقات سوء هاضمه ناشی از شرایط دیگری است، از جمله:

• التهاب معده (گاستریت)
• زخم معده
• بیماری سلیاک
• سنگ کیسه صفرا
• یبوست
• التهاب پانکراس (پانکراتیت)
• سرطان معده
• انسداد روده
• کاهش جریان خون در روده (ایسکمی روده)
• دیابت
• بیماری تیرویید
• بارداری

عوارض سو هاضمه کدامند؟

اگرچه سوء هاضمه معمولاً عوارض جدی ندارد، اما می‌تواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد و باعث ناراحتی شما شود و باعث شود کمتر غذا بخورید. این امکان وجود دارد که به دلیل علائم خود از کار یا مدرسه غیبت کنید.

عوارض بیماری‌های عملکردی دستگاه گوارش مانند سو هاضمه نسبتا محدود است. از آنجایی که علائم اغلب با خوردن تحریک می‌شوند، بیمارانی که رژیم غذایی خود را تغییر می‌دهند و کالری دریافتی خود را کاهش می‌دهند ممکن است کاهش وزن را تجربه کنند. با این حال، کاهش وزن در بیماری‌های عملکردی از قبیل سو هاضمه غیر معمول است. در واقع کاهش وزن باید حاکی از وجود بیماری‌های غیرعملکردی باشد. علائمی که بیماران را از خواب بیدار می‌کند نیز بیشتر به دلیل بیماری غیر عملکردی است تا عملکردی.

در بیشتر موارد، بیماری‌های مانند سو هاضمه در راحتی و فعالیت‌های روزانه بیماران اختلال ایجاد می‌کنند. افرادی که بعد از خوردن غذا دچار حالت تهوع یا درد می‌شوند ممکن است صبحانه یا ناهار را به دلیل علائمی که تجربه می‌کنند حذف کنند. بیماران همچنین معمولاً علائم را با غذاهای خاص (به عنوان مثال، شیر، چربی، سبزیجات) مرتبط می‌دانند. چه این ارتباط واقعی باشد یا نباشد، این بیماران رژیم غذایی خود را بر این اساس محدود خواهند کرد. شیر رایج ترین غذایی است که اغلب به صورت غیر ضروری حذف می‌شود و این ‌تواند منجر به دریافت ناکافی کلسیم و پوکی استخوان شود. تداخل در فعالیت‌های روزانه نیز امکان دارد منجر به مشکلاتی در روابط بین فردی، به ویژه با همسران شود. اکثر بیماران مبتلا به بیماری سو هاضمه با علائم خود زندگی می‌کنند و به ندرت برای تشخیص و درمان به مشاوره پزشکی تلفنی مراجعه می‌کنند.

[banner_in_content url=”tel://02179283000″ image_m=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/10/CTA-Mobile.png” image=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/10/004-1.png”]

چگونه سو هاضمه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما احتمالاً با یک سابقه سلامتی و یک معاینه فیزیکی کامل فرایند تشخیص سو هاضمه را شروع می‌کند. اگر سوء هاضمه خفیف باشد و علائم خاصی مانند کاهش وزن و استفراغ مکرر را تجربه نکنید، ممکن است این ارزیابی‌ها کافی باشد.

اما اگر سوء هاضمه شما به طور ناگهانی شروع شد و علائم شدیدی را تجربه کردید یا سن شما بالای 55 سال است، مشاوره تلفنی پزشکی ممکن است روش‌های زیر را به منظور تشحیص دقیق توصیه کند:

• آزمایشات آزمایشگاهی، برای بررسی کم خونی یا سایر اختلالات متابولیک.
• آزمایش‌های تنفس و مدفوع، برای بررسی وجود هلیکوباکتر پیلوری ( pylori)، باکتری مرتبط با زخم معده، که می‌تواند باعث سوء هاضمه شود.
• آندوسکوپی، برای بررسی ناهنجاری‌ها در دستگاه گوارش فوقانی، به‌ویژه در افراد مسن‌تر با علائم پایدارتر. یک نمونه بافت (بیوپسی) ممکن است برای تجزیه و تحلیل گرفته شود.
• تست‌های تصویربرداری (اشعه ایکس یا سی تی اسکن)، برای بررسی انسداد روده یا مشکل دیگر.

رویکرد اولیه به سوء هاضمه، چه درمان باشد و چه آزمایش، به سن بیمار، علائم و طول مدت علائم بستگی دارد. اگر سن بیمار کمتر از 50 سال باشد و بیماری جدی، به ویژه سرطان، محتمل نباشد، آزمایش اهمیت کمتری دارد. اگر علائم برای سوء هاضمه مشخص باشد و سال‌ها بدون تغییر وجود داشته باشد، نیاز به آزمایش یا حداقل آزمایشات گسترده برای رد سایر بیماری‌های گوارشی و غیر گوارشی وجود دارد.

از سوی دیگر، اگر علائم اخیرا شروع شده باشند (هفته ها یا ماه ها)، به صورت تدریجی بدتر شده باشند، شدید یا همراه با علائم هشدار دهنده باشد، انجام آزمایش اولیه و گسترده تر مناسب است. علائم هشدار دهنده عبارتند از کاهش وزن، بیدار شدن در شب، وجود خون در مدفوع یا موادی که استفراغ می‌کنند و علائم التهاب مانند تب یا حساسیت شکمی. همچنین در صورتی که علاوه بر علائم سوء هاضمه، علائم برجسته دیگری وجود داشته باشد که معمولاً با سوء هاضمه همراه نیستند، آزمایش نیز مناسب است.

اگر علائمی وجود دارد که حاکی از شرایطی غیر از سوء هاضمه است، ابتدا باید آزمایشاتی که مختص این بیماری‌ها هستند انجام شود. دلیل آن این است که اگر این آزمایشات، بیماری‌های دیگری را فاش کنند، ممکن است نیازی به انجام آزمایشات اضافی نباشد. نمونه‌هایی از این علائم و آزمایش‌های احتمالی عبارتند از:

• استفراغ: آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی برای تشخیص بیماری‌های التهابی یا انسدادی. مطالعات تخلیه معده و یا الکتروگاستروگرافی برای تشخیص اختلال در تخلیه معده.
• اتساع شکم با یا بدون افزایش نفخ: عکسبرداری با اشعه ایکس دستگاه گوارش فوقانی و روده کوچک برای تشخیص بیماری‌های انسدادی. آزمایش تنفس هیدروژن برای تشخیص رشد بیش از حد باکتری در روده کوچک.

برای یک بیمار با علائم معمول سوء هاضمه که نیاز به آزمایش برای حذف سایر بیماری‌ها دارد، یک پانل غربالگری استاندارد از آزمایش‌های خون به طور منطقی گنجانده می‌شود. این آزمایشات ممکن است سرنخ‌هایی از بیماری‌های غیر گوارشی را نشان دهد. آزمایش مدفوع حساس (آنتی ژن/آنتی بادی) برای ژیاردیا لامبلیا منطقی است زیرا این عفونت انگلی شایع است و ممکن است حاد یا مزمن باشد. برخی از پزشکان آزمایش خون برای بیماری سلیاک (اسپرو) انجام می‌دهند، اما ارزش انجام این کار نامشخص است.

علاوه بر این، اگر EGD برنامه ریزی شده باشد، نمونه برداری از دوازدهه معمولاً تشخیص بیماری سلیاک را می‌دهد. یک عکس اشعه ایکس ساده از شکم ممکن است در طول یک دوره درد شکم (برای بررسی انسداد روده) انجام شود. آزمایش عدم تحمل لاکتوز یا آزمایش رژیم غذایی سخت بدون لاکتوز باید نیز در نظر گرفته شود. قضاوت بالینی پزشک باید میزان مناسب بودن آزمایش اولیه را تعیین کند.

پس از انجام آزمایش تا حدی که برای وضعیت بالینی مناسب باشد، منطقی است که ابتدا یک کارآزمایی درمانی سرکوب اسید معده را امتحان کنید تا ببینید آیا علائم بهبود می‌یابند یا خیر. چنین آزمایشی احتمالاً باید شامل یک PPI (مهارکننده پمپ پروتون) برای 8 تا 12 هفته باشد. اگر پاسخ واضحی از علائم وجود نداشته باشد، گزینه‌های قطع PPI یا تایید اثربخشی آن در سرکوب اسید با آزمایش اسید 24 ساعته است. اگر کاهش واضح و قابل توجهی در علائم با PPI وجود داشته باشد، باید در مورد ادامه سرکوب اسید و اینکه کدام داروها استفاده شود توسط مشاوران کلبه سلامتی تصمیم گیری شود.

اگر همه آزمایش‌های مناسب هیچ بیماری را نشان نداد که می‌تواند باعث علائم شود و علائم سوء هاضمه به درمان‌های تجربی پاسخ نداده باشد، باید آزمایش‌های تخصصی‌تر دیگری در نظر گرفته شود. این آزمایش‌ها شامل آزمایش تنفس هیدروژن برای تشخیص رشد بیش از حد باکتری در روده کوچک، بررسی تخلیه معده، EGG، بررسی حمل و نقل روده کوچک، تحرک آنترو دوازدهه و بررسی باروستاتیک و احتمالا آندوسکوپی کپسولی است. این مطالعات تخصصی احتمالا باید در مراکزی انجام شود که تجربه و تخصص در تشخیص و درمان بیماری‌هایی از قبیل سو هاضمه دارند.

درمان سو هاضمه

تغییرات سبک زندگی ممکن است به کاهش علائم سوء هاضمه کمک کند. پزشک شما ممکن است توصیه کند:

• از غذاهایی که باعث سوء هاضمه می‌شوند، پرهیز کنید
• خوردن پنج یا شش وعده غذایی کوچک در روز به جای سه وعده غذایی بزرگ
• کاهش یا حذف مصرف الکل و کافئین
• پرهیز از مسکن‌های خاصی مانند آسپرین، ایبوپروفن (ادویل، موترین IB، سایرین) و ناپروکسن سدیم (Aleve)
• یافتن جایگزین برای داروهایی که باعث سوء هاضمه می‌شوند
• کنترل استرس و اضطراب

اگر سوء هاضمه شما ادامه یابد، داروها ممکن است کمک کنند. آنتی اسیدهای بدون نسخه عموما اولین انتخاب هستند. گزینه‌های دیگر عبارتند از:

• مهارکننده های پمپ پروتون (PPIs) که می‌توانند اسید معده را کاهش دهند. PPI ممکن است به ویژه در صورت تجربه سوزش سر دل همراه با سوء هاضمه توصیه شود.

[banner_in_content url=”tel://02179283000″ image_m=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/10/CTA-Mobile.png” image=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/10/004-1.png”]

• مسدود کننده های گیرنده H-2 که می‌توانند اسید معده را نیز کاهش دهند.
• پروکینتیک، که اگر معده شما به آرامی تخلیه شود، ممکن است مفید باشد.
• اگر باکتری هلیکوباکتر پیلوری باعث سوء هاضمه شما شود، آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند کمک کنند.
• داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد اضطراب، که ممکن است با کاهش احساس درد، ناراحتی ناشی از سوء هاضمه را کاهش دهند.

روش درمانی دیگر آزمایش عفونت هلیکوباکتر پیلوری معده (با آزمایش خون، تنفس یا مدفوع) و درمان بیماران مبتلا به عفونت برای ریشه کن کردن عفونت است. ممکن است لازم باشد بیماران پس از درمان مجددا مورد آزمایش قرار گیرند تا ثابت شود که درمان به طور موثر عفونت را ریشه کن کرده است، به خصوص اگر علائم سوء هاضمه پس از درمان ادامه یابد.

اگر درمان با PPI به طور رضایت‌بخشی اسید را طبق آزمایش اسید سرکوب کرده است (یا سرکوب اسید اندازه‌گیری نشده است) و با این حال علائم بهبود نیافته است، انجام آزمایش‌های بیشتر همانطور که در بالا توضیح داده شد منطقی است. ازوفاگو-گاسترو-دئودنوسکوپی یا EGD (و احتمالاً کولونوسکوپی) احتمالاً با بیوپسی‌های متعدد از معده و دوازدهه (و کولون در صورت انجام کولونوسکوپی) خواهد بود. در نهایت، اشعه ایکس روده کوچک و معاینه اولتراسوند از کیسه صفرا ممکن است انجام شود. معاینه اولتراسوند شکم، سی تی اسکن یا اسکن MRI می‌تواند بیماری‌های غیر دستگاه گوارش را رد کند. پس از تکمیل آزمایش مناسب، آزمایشات تجربی سایر داروها (به عنوان مثال، شل کننده‌های عضله صاف، داروهای روانگردان، و داروهای تحریک کننده) می توانند انجام شوند. (کارآزمایی تجربی یک دارو، آزمایشی است که مبتنی بر درک علت دقیق علائم نیست)

تغییر شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

سوء هاضمه خفیف اغلب می‌تواند با تغییرات سبک زندگی کنترل شده و یا از بین برود. از جمله:

• خوردن وعده‌های غذایی کوچکتر و مکرر. غذای خود را به آرامی و به طور کامل بجوید.
• اجتناب از محرک‌ها و غذاهای چرب و تند، غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی‌های گازدار، کافئین، الکل و سیگار می‌توانند باعث سوء هاضمه شوند.
• حفظ وزن سالم. اضافه وزن به شکم شما فشار می‌آورد، معده شما را بالا می‌برد و باعث می‌شود اسید به مری شما برگردد.
• به طور منظم ورزش کنید. ورزش به شما کمک می‌کند وزن اضافی را کاهش دهید و هضم بهتری را بهبود می‌بخشد.
• مدیریت استرس. در زمان صرف غذا یک محیط آرام ایجاد کنید. تکنیک‌های تمدد اعصاب مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا را تمرین کنید. وقت خود را صرف کارهایی کنید که از آنها لذت می‌برید. به اندازه کافی بخوابید.
• با تایید پزشک داروهای خود را تغییر دهید. مسکن‌ها یا سایر داروهایی را که ممکن است مخاط معده شما را تحریک کنند، متوقف یا کاهش دهید. اگر این گزینه موثر نیست، حتما این داروها را با غذا مصرف کنید.

[banner_in_content url=”tel://02179283000″ image_m=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/11/10.png” image=”http://192.168.110.184/wp-content/uploads/2021/11/7.png”]

• درمان‌های جایگزین و مکمل سال‌هاست که برای تسکین سوء هاضمه استفاده می‌شود، اگرچه اثربخشی آنها در افراد مختلف متفاوت است. اما برخی از این درمان‌ها عبارتند از:
• درمان‌های گیاهی، از جمله نعناع ساده، یا ترکیبی از روغن نعناع و زیره.
• طب سوزنی که ممکن است با مسدود کردن مسیرهای اعصابی که احساس درد را به مغز منتقل می‍کنند، عمل کند.
• درمان روانشناختی، از جمله اصلاح رفتار، تکنیک‍های آرام سازی، درمان شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی اغلب بسیار مفید هستند.
• همیشه قبل از مصرف هر مکملی با مشاوره تلفنی پزشکی رایگان خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که دوز بی خطری مصرف می‌کنید و این مکمل با سایر داروهایی که مصرف می‌کنید تداخل نامطلوب نخواهد داشت.