وسواس فکری نوعی اختلال رفتاری و فکری است که در میان کودکان نیز شایع است و موجب می‌شود تا کودکان برای انجام فعالیت‌های روزانه خود دچار مشکل شوند و همواره اضطرابی نهفته در ذهن آنها وجود دارد که زندگی کودک را مختل می‌کند. این اختلال در ذهن کودک نهفته است و ممکن است در ظاهر کودکاتان با کودکان دیگر تفاوتی نداشته باشد اما باید بدانید که این اختلال فکر او را درگیر می‌کند و آرامش زندگی او را به هم می‌ریزد. بنابراین باید مراقب علائم این نوع وسواس در کودک باشید و هر چه سریعتر اقدامات لازم را برای درمان کودک خود آغاز نمائید.
والدین می‌توانند با آگاهی از علائم و نشانه‌های وسواس فکری کودکان آنها را درک کنند و از علت رفتارهای خاص و عجیب کودک خود مطلع باشند. بدین ترتیب می‌توانند وسواس فکری کودک خود را هر چه زودتر درمان کنند. برای آگاهی از نحوه درمان وسواس فکری در کودکان با ما در کلبه سلامتی همراه باشید.
نشانه‌های وسواس فکری در کودکان
در این بخش قصد داریم به طور مختصر درباره نشانه‌های وسواس فکری در کودکان صحبت کنیم. آشنایی با این علائم و نشانه‌ها می‌توان به والدین کمک کند تا این اختلال را در کودک خود زودتر تشخیص دهند. اولین نشانه ترس کودک از آلودگی است. شاید برخی اینگونه تصور کنند که کودک این رفتار را از بزرگترها تقلید می‌کند و از آنها آموخته است که باید از آلودگی و کثیفی دوری کند اما باید بدانید که این ترس از کثیفی و نگرانی درباره آن در ذهن کودک وجود دارد و افکاری هشدار دهنده به طور مداوم در ذهن کودک وجود دارند که موجب می‌شود کودک همیشه نگران خود و اطرافیانش باشد. به عنوان ممکن است کودک در زمان شستن دستها و یا در توالت یا حمام مدت زمان زیادی را صرف شستن خود کند.
نشانه دیگر ترس از دست دادن پدر و مادر و اعضای خانواده است. برخی از کودکان لوازم خاصی را جمع می‌کنند و برای خود کلکسیونی جمع می‌کنند. برخی در زمان لباس پوشیدن تنها مدل لباس خاصی را انتخاب می‌کنند و از پوشیدن مدل‌های دیگر شدیدا اجتناب می‌کنند. کودکانی که دچار وسواس فکری هستند در منظم بودن لوازمشان بسیار حساس هستند و اگر کسی به آنها دست بزند و نظم لوازم را به هم بریزد گریه می‌کنند و از این کار احساس بسیار بدی دارند.
کودکانی که وسواس فکری دارند همیشه در ذهن خود به چیز خاصی فکر می‌کنند و می‌توانید شاهد این باشید که مدام تنها در گوشه‌ای می‌نشینند و فکر می‌کنند و یا ساعت‌ها مشغول انجام کای تکراری هستند. آنها جزئیات و اتفاقات زندگی را بسیار دقیق‌تر از سایر اعضای خانواده می‌بینند و حس می‌کنند. این موضوع قطعا برای کودک آزار دهنده خواهد بود و آرامش زندگی وی را مختل می‌کند.
درمان وسواس فکری در کودکان
درمان وسواس فکری در کودکان به چند روش انجام می‌شود و با توجه به نوع وسواس و نشانه‌های آن متفاوت خواهد بود. در زمان شروع درمان معمولا روانشناس با والدین کودک نیز صحبت می‌کند تا بتواند ریشه این مشکل را کشف کند. گاهی ممکن است یکی از والدین دچار وسواس فکری باشد و ناخواسته این افکار و رفتارهای وسواس گونه را به کودک انتقال داده باشد، در این صورت درمان بایستی هم برای والدین و هم برای کودک به طور همزمان انجام شود.
همچنین اگر درگیری و یا تنش خاصی در خانواده وجود داشته باشد بایستی با کمک روانشناس حل شود، در غیر اینصورت درمان وسواس فکری در کودک نتیجه موثری نخواهد داشت. زیرا عوامل استرس زا و آسیب زننده به روح و فکر کودک همواره وجود خواهند داشت. بنابراین اولین قدم برای درمان وسواس فکری در کودک کشف علت و رفع آن است. زمانی که در جلسات مشاوره روانشناسی رایگان تلفنی تشخیص داده شد که کودک وسواس فکری دارد والدین بایستی چند نکته مهم را مورد توجه قرار دهند:
- نباید کودک را به دلیل این اختلال و رفتارهایش تحقیر و سرزنش کنند. بسیاری از کارهایی که یک کودک وسواسی انجام می‌دهد در اختیار او نیست و این افکار به صورت ناخود آگاه در ذهن کودک نقش می‌بندند.
- والدین باید از کودک خود حمایت کنند و در تمامی جلسات درمان و مراحل انجام آن با کودک خود همراه باشند.
- والدین بایستی به رفتارهای کودک توجه کنند و در صورت مشاهده بهبود علائم او را تشویق کنند تا کودک برای ادامه درمان انگیزه بیشتری داشته باشد.
- والیدن باید با روانشناس همکاری کنند و در صورتی که نیاز به اصلاح رفتار داشته باشند باید این کار را با دقت انجام دهند و محیط خانه را برای کودک آرام نگه دارند.
- هرگز برای انجام روش‌های درمانی که روانشناس پیشنهاد کرده است نباید کودک را تنبه یا تهدید کرد.
- به کودک نگوئید که احساساتش را مخفی کند و یا آنها را سرکوب کند. این موضوع ممکن است در آینده برای کودک مشکلات شدید‌تری به همراه داشته باشد.
- شاید روند درمان کمی طولانی باشد، به همین علت والدین باید صبر زیادی داشته باشند و کودک را تشویق کنند تا درمان خود را ادامه دهد و نا امید نشود.
روش‌های درمان وسواس فکری در کودکان
بهترین و موثرترین روش درمان وسواس فکری در کودک روش روان درمانی است. روان درمانی یا رفتار درمانی به کودک کمک می‌کند تا بتواند افکار منفی را تحت کنترل خود قرار دهد و از بروز آنها جلوگیری کند و بیاموزد تا افکار مثبتی را جایگزین آنها کند. با آرام کردن فضای خانه کودک می‌تواند با اطمینان خاطر رفتارهای وسواسی خود را کنار بگذارد و بداند که با انجام ندادن آنها زندگی در جریان خواهد بود و برای هیچ فردی اتفاق بدی رخ نخواهد داد.
در این روش درمان مشارکت و همکاری اعضای خانواده و معلم و دوستان کودک می‌تواند بسیار موثر باشد. نزدیکان کودک می‌توانند به وی کمک کنند تا بیاموزد چگونه بر استرس خود غلبه کند و بیاموزد که رفتارهای تکراری و وسواس گونه را به مرور زمان کمتر کند. گاهی ممکن است روانشناس برای کاهش اضطراب کودک از برخی از داروهای خاص استفاده کند. اما موثرترین روش برای درمان وسواس فکری حمایت و همراهی خانواده است. در جلسات مشاوره روانشناسی کودک تلفنی قطعا شاهد خواهید بود که روانشناس از شما می‌خواهد تا کودک خود را نه به صورت افراطی بلکه به طور مثبت حمایت کنید.
به عنوان مثال کودکی که از آلودگی هراس دارد باید با کمک اعضای خانواده و تشویق آنها بیاموزد که به لوازم مختلف دست بزند و برای مدتی دست‌های خود را نشوید. در نهایت متوجه می‌شود که با نشستن دستها هیچ اتفاقی برای او و اعضای خانواده نمی‌افتد. هرگز نباید کودک را مجبور کنید تا در همان جلسات اولیه درمان شروع تمام روش‌های درمانی را انجام دهد. به کودکتان کمی زمان بدهید تا بتواند با این مسائل کنار بیاید و بدون ترس و به اختیار خود درمان را آغاز کند. پس از اینکه یک بار این کار را انجام داد او را تشویق کنید و به او این اطمینان را بدهید که در صورتیکه اتفاق خاصی بیفتد شما در کنارش حضور دارید.
اگر کودک برای درمان مقاومت کرد هرگز کودک را تنبیه نکنید. این کار موجب می‌شود تا مشکلات رفتاری در کودک شدت یابند و شرایط بسیار بدتر از چیزی که هست شود. در جلسات مشاوره روانشناسی تلفنی اجازه دهید تا کودک صحبت کند و هرگز به جای او سخن نگوئید و یا او را از بیان احساسات حقیقی خود نترسانید. روانشناس به خوبی می‌داند که چگونه اطمینان کودک را جلب نماید تا بتواند کودک را به سخن گفتن درباره افکار آزار دهنده و مدام خود تشویق کند. بنابراین در جلسات مشاوره اجازه دهید تا کودک به تنهایی به سوالات روانشناس جواب دهد. به یاد داشته باشید که هرگز درمان را نیمه کاره رها نکنید.
سخن پایانی،
علت اصلی بروز رفتارهای وسواس گونه در برخی از کودکان به طور قطع قابل تشخیص نیست، ممکن است به دلیل رفتار خاصی از سوی والدین ایجاد شده باشد و یا ممکن است به دلیل یک نوع اختلال ژنتیکی بوجود بیاید. در هر صورت درمان به موقع آن می‌تواند از بسیاری مشکلات رفتاری و شخصیتی در سنین بزرگسالی جلوگیری کند و کیفیت زندگی کودک را در آینده بهبود بخشید.
